Parasurog-daga

An parasurog-daga, paraprotektar-daga, o parasurog pankapalibutan sarong aktibista na naghihinguwang protektaran an daga kan kinaban asin an karapatan pantawo sa ligtas asin marhay kapalibutan.^[1][2][3] An mga parasurog-daga parati nang mga myembro nin mga katutubong komunidad na nagpoprotektar sa saindang mga karapatan sa daga asin mga tradisyon na nakatakod sa daga.^[1][4] Pigsasayumahan kan mga parasurog-daga an terminong "protester" nin huli ta nagtutubod sinda na igwa ini nin negatibong mga konotasyon asin koneksyon sa kolonyalismo; sinasabi nindang sinda naggigibo nin sagradong obligasyon sa paagi nin daing-dahas na pagtumang sa mga aktibidad na nagsasapeligro sa daga.^[5] An daga ibinibilang na sagrado kan mga katutubo asin an pag-ataman saka pagprotektar sa daga ibinibilang na obligasyon tanganing tawan onra an saindang mga apuon, an presenteng mga kahimanwa, asin an masurunod na henerasyon.^[6]

An mga parasurog sa daga napapaatubang sa grabeng persekusyon kan mga poderosong politikal asin komersyal na alyansa na nagdidilihensya sa paghigop nin yaman-kapalibutan asin debelopment. An United Nations Human Rights Council (UNHRC) nadeterminar na an mga parasurog sa daga 'kabali sa mga parasurog sa karapatan pantawo na pinakabuyagyag asin pinakang nasa peligro.'^[1] Nagreport an Global Witness nin 1,922 na panggagadan sa mga parasurog-daga sa 57 nasyon sa katahawan nin 2002 asin 2019, asin haros mga katutubo an 1/3 kan kagabsan. Siring man, dai pa kumpleto an dokumentasyon kan siring na kadahasan. An UN Special Rapporteur sa karapatan pantawo nagbareta na mananggatos na parasurog-daga an tinatakot, dinadakop, o hinaharas sa kada sarong ginagadan.^[1]

1. ↑ ^{1.0 1.1 1.2 1.3} Larsen, Billon, Menton, Aylwin, Balsiger, Boyd, Forst, Lambrick, Santos, Storey, Wilding (2021). "Understanding and responding to the environmental human rights defenders crisis: The case for conservation action". Conservation Letters. 14 (3). doi:10.1111/conl.12777. S2CID 229390470.
2. ↑ Ducklow, Zoë (10 January 2019). "Judy Wilson's Message for Canadians: 'The Land Defenders Are Doing This for Everybody'". The Tyee. Retrieved 20 January 2020.
3. ↑ "Protesters? Or land protectors?". The Indy. 28 October 2016. Retrieved 15 January 2020.
4. ↑ IWGIA. "Land defence and defenders".
5. ↑ "Standing Rock activists: Don't call us protesters. We're water protectors". Public Radio International. Retrieved 10 January 2019.
6. ↑ "Illegal protest or protecting the land? An Indigenous woman gets ready to face a Canadian court - APTN News". aptnnews.ca. 18 September 2018. Retrieved 12 January 2019.